Gode grøss frå seriearkivet

På Allehelgensaftan, eller “Halloween” som det heiter på moderne bokmål, velger Knut Robert Knutsen og Kristian Hellesund seg ut tre skrekkfavorittar kvar.


Eg valde å gå for det mest personlege her. Seriar som gjorde inntrykk på meg når eg las dei første gongen.

Lynvingen og Vampyrens Hjerte
Eg byrja på skulen hausten 1980, men lærte å lese seriøst frå 1978, når storebroren min starta på skulen, for eg var så forviten at eg maste til han gjekk igjennom leksene med meg. 

Den første skikkelege støkken fekk eg frå Lynvingen nr 13, 1979 og historia “Vampyrens Hjerte” av Elliot S. Maggin og Mike Grell (Detective Comics 455).

Eg veit ikkje om eg las det når det kom ut, eller nokre få år etter, men eg veit at det var det skumlaste eg nokon gong hadde lese. Lynvingen var i svart-kvitt den gongen, og vampyrar var eg lite kjend med. Denne merkelege vampyren som Lynvingen kjempa imot var til og med verre enn andre, for ein kunne ikkje drepe han med ein stake i hjartet, for det viste seg at akkurat som «Risen utan hjarte» frå eventyret, så hadde han magisk plassert hjartet sitt på ein trygg stad.

Men Lynvingen, som er verdas beste detektiv, han la merke til at ei bestefarsklokke i gangen tikka høgare og raskare jo meir han slåst med vampyren, så han slutta utifrå det at klokka var den hemmelege gøymestaden, og køyrde tre-staken inn i klokka, og vips så døydde vampyren.

I ein alder av sju var dette det skumlaste eg nokosinne hadde lese. Det var mykje anna skummelt i Lynvingen i den perioden, slik eg hugsar det. Walter Simonson si framstilling av Batman sin kamp med Doktor Fosfor er brennemerka på hjernen, den òg.

The Cask of Amontillado
Eg elskar Edgar Allan Poe, og min absolutte favoritt er «The Cask of Amontillado».  Det er ei klassisk studie i hemn, psykopati og omvendt psykologi før det eingong var eit emne i psykiatrien. 


Der er mange teikneserieadapsjonar av denne historia, til og med fleire frå skrekk-antologiane til Warren, men det er ein grunn til at dette er min favoritt. Denne versjonen er frå Creepy 70, med tekstadapsjon av Rich Margopoulos og teikningar av Martin Salvador.

Martin Salvador har ein utsøkt, presis strek som skapar veldig realistiske og normale kulisser og karakterar her. Skrekk er ofte kjend for sterkt ekspresjonistiske visuelle trekk,  men her er det kjølig,  prosaisk realisme,  til og med ein viss mjukheit i forma. Det er ein stil som perfekt reflekterer Poe sin tone i den opphavelege novella. Den rolege,  avbalanserte, mordariske psykopaten som lullar offeret inn i ei kjensle av tryggleik før han nonsjalant smekker på han lenker og byrjar å mure han inne. 

Jenifer
Berni Wrightson var den perfekte teiknaren for å presse skrekk til sitt ytterste. I Creepy 63, med manus av Bruce Jones, teiknar Wrightson eit av sine signaturverk: Jenifer.  Ein mann på jakt i skogen vert vitne til ei scene der ein mann med øks har ei kvinne lent over ein trestubbe og står klar til å hogge i ho. Jegeren skyter mannen og reddar kvinna, som har eit hesleg, vanskapt andlet, ein yppig kropp, og verkar å vere mentalt tilbakeståande.  Han tek ho med heim, det vert etter kvart tydeleg at ho verkeleg er eit monster, ikkje berre ei stakkars jente med fødselsdefekt. Familien reiser frå  han, og jegeren søkker djupare og djupare ned i eit mareritt av mord og valdtekt før han finner seg i eit liknande tablå som i starten, men denne gongen er det han som er mannen med øks som vert skoten av ein annan jeger.

Det som treffer meg med denne er skarpheita i blandinga av seksuell attrå og seksuell angst. Serien både spelar opp mot og straffar kvinnefiendtlege haldningar på ein slik måte at det er vanskeleg å vite om den er for grovkorna og direkte eller for subtil. 

(Knut Robert Knutsen)

**

Skrekkelige byggesteiner
I dag ser man tilbake på Neil Gaimans «Sandman» som en ordentlig, moderne tegneserieklassiker. De første heftene kom i 1989, og Gaiman samarbeidet med tegnere som Sam Kieth, Mike Dringenberg og Malcolm Jones III i starten. Det er rart at det er blitt 25 år siden de første historiene kom på norsk i «Magnum Spesial» nr. 3/1995 og 4/1995. Senere ble de samlet i hardcoverboken «Preludier og nocturner» fra Bladkompaniet i 1998.

Det er noen år siden jeg har lest disse historiene, og jeg ser i dag mange flere aspekter enn det jeg så på nittitallet. Først og fremst er de første Sandman-historiene rett og slett en kombinasjon av verdensbygging og skrekktegneserier. Neil Gaiman legger inn flere lag med referanser til ulike gamle historier fra DC Comics, og han kombinerer det med å bruke myter og historisk arvegods. Som skrekkhistorie er det historien «24 Hours» fra Sandman nr. 6 som fungerer best, og den er strengt tatt noe av det aller beste jeg har lest innen genren. Det er en treatise i menneskets sinnsstemninger, der den skildrer et døgn der superskurken Doctor Destiny stenger en samling mennesker inne på en kafé og påvirker og manipulerer dem.

Senere ble Sandman en tegneserie under Vertigo-etiketten, men i disse historiene fungerer det godt at man møter superhelter og ser landemerker der Batman når som helst kan dukke opp. De beste Sandman-historiene laget Neil Gaiman og hans samarbeidspartnere senere, men det er her Sandman fungerer best som skrekktegneserie.

Selvsentrert kamp
Av skrekktegneserier fra DC Comics står gjerne «Hellblazer» i en særklasse. Tegneserien har i praksis holdt det gående siden slutten av åttitallet, selv om den opprinnelige tittelen ble lagt ned i forbindelse med DCs «New 52» i 2011.

En av mine favoritter er «Farlige laster», som kom på norsk i «Inferno Album» nr. 12 i 1999.. Mange års dårlige vaner med blant annet sigarettrøyking har gitt Constantine uhelbredelig lungekreft. Det sender ham ut på en reise der han kjemper mot seg selv, egne opplevelser og personlige valg gjennom livet. Det er en interessant treatise der manusforfatter Garth Ennis og tegneren Will Simpson i praksis dekonstruerer John Constantine for å sette ham inn i sitt livs kamp. Der møter han underveis ulike onde skapninger, avskygninger av gamle bekjente og konsekvensene av egne handlinger.

Skrekk trenger ikke det ukjente og det overnaturlige for å fungere. Ofte holder det med å møte seg selv i døren. Det sørger Garth Ennis for at John Constantine gjør til gangs i denne historien.

Romas skjærer
Det romerske keiseren Caligula blir holdt frem som en av de verste monarkene Romerriket hadde å by på. Det fortelles om underlige politiske vedtak, elleville fester og maktmisbruk på mange plan.

I «Caligula» tegner Graham Nobile etter manus av David Lapham. Utgangspunktet er bondegutten Junius, som skal hevne seg på keiseren. Junius ender opp i Caligulas hoff og blir øyevitne til keiserens utsvevende utskeielser på mange plan.

Laphams manus er basert på historiske kilder om Caligula. Disse har han krydret med noen overnaturlige hendelser og elementer som gir tegneserien flere overraskende vendinger. På en måte er «Caligula» et oppgulp av ekkelheter, men Lapham har en stø hånd rundt historiens utvikling slik at dette først og fremst brukes som skrekkelementer.

Nobile er en meget dyktig tegner med et realistisk tilsnitt. Det gjør at «Caligula» er en vanskelig materie å forholde seg til, siden flere sekvenser rett og slett gnir det inn for leseren. Føler du at «Romas ørner» av Enrico Marini er på knivseggen av å være altfor grafisk i enkelte sekvenser, er «Caligula» strengt tatt over streken – både på godt og vondt. Men det betyr samtidig at dette fungerer utmerket som en skrekktegneserie.

(Kristian Hellesund)

Legg igjen en kommentar

Din e-postadresse vil ikke bli publisert. Obligatoriske felt er merket med *