Hest er eit bra fantasytema. Utan at eg dermed er sikker på om det var eit eksperiment som Overtrykk-antologien trengte på dette tidspunktet.
Overtrykk har vel nok med berre overleve nå. Forresten er vekk. Rakkan kom med si siste utgåve på årets Raptus – Same tid og stad som denne utgåva av Overtrykk blei lansert. Overtrykk er nå den eine av dei to siste periodiske, norske teikneserieantologiane som ikkje er nedlagt. Eg tel med Bergen 24H-bøkene, som også er publisert av Überpress, og som er stadfesta å komme ut også i år.
Årets Overtrykk overraska meg litt. Eg hadde ikkje venta at Überpress skulle gå tilbake til temaantologiar på dette tidspunktet. Og om så skulle skje, hadde eg i alle fall ikkje venta at det skulle vere eit så spesifikt tema som hest.
Nå er ikkje akkurat Overtrykk 2023 noko kommersielt frieri uansett, heller ikkje til hesteelskarar. Antologien har ikkje ein gong ein hest på forsida (det er ein på baksida, viss du ser litt nøye). I redaktørens forord er det eit nostalgisk nikk til gamle dagar, då hestar var ein populær teikneseriesjanger i seg sjølv, men hestens rolle i desse seriane er stort sett trygt forankra i Overtrykk-antologiane sitt fantasymotiv.
Foresideteiknar og første bidragsytar er Linn-Catherin Hansen, som har tatt ein pause frå det urbane dyrevesen-motivet frå i fjor til fordel for «Solsøstrene», eit moderne eventyr som verkar inspirert av både Lauren Fausts My Little Pony og segna om nøkken (ikkje at det er nøkken; det motivet blei uansett brukt opp i fjor). Veldig konvensjonell, også etter moderne norsk fantasy-standard, men dei skumle og dei søtladne scenane er i balanse, karakter er i fokus, og den praktiske konklusjonen fungerer bra. Den var det innlysande valet å fronte som årets «hovudserie».
Neste bidraget ønsker eg i utgangspunktet velkomment, for det er av Marte Jørgensen, som overraska veldig positivt med serienovella «Skjør» (først på Oslo 24H 22, deretter reprodusert i Overtrykk 2022). «Kampesteinen» er ein litt meir dvelande sak, fortald nesten utelukkande med bilde. Her finn vi igjen temaet tragisk kjærleik, denne gongen illustrert på overraskande makabert vis. Det seier mykje om Martes visuelle styrke og sensibilitet at ho bruker dette poenget utan at det øydeleggar stemninga.
Isabell Martinsen, sist sett i «Katteguden Frøya», og altså på veg opp, bidreg med «Kreket», ein heilt ukomplisert fabel om å tru på seg sjølv. Eigentleg ein mindre sentimental versjon av «Den stygge andungen», men med same utfallet. Av utsjånad er denne dessverre flat og detaljfattig, og ein liten nedtur samanlikna det mykje betre teikne -og fargearbeidet som Isabell gjorde på både «Katteguden» og det førre bidraget hennar til Overtrykk, «Mor» i 2021. På dette tidspunktet begynner eg å lurer på om hestetemaet ikkje er for smalt.
Så har vi «Kaldblods» (forsidebilde) med nykommaren Lene Grasdal. Det er lett å sjå at ho er mindre øva enn dei andre teiknarane i antologien, men også lett å sjå kvifor redaktøren meinte at ho hadde potensial. Fargar, bakgrunnar og den glidande streken reddar mykje av inntrykket. Ambisiøs er ho også. «Kaldblods» er eit lite epos (sjølv om lite hender før på dei siste sidene), og akkurat som Marte Jørgensen tek ho historia i ei ganske mørke vending.
Til nå har alle historiene i Overtrykk 2023 eigentleg vore ganske like i både form, teikning og farge. Så når Trond J. Stavås dukkar ein heilt på slutten med den litt meir absurde og matte farga «Conny Cupcake» er det ein forfriskande variasjon. Vi befinner oss i ei verd der hestar er folk, og menneske er hestar. Conny er ei hestejente (bokstaveleg tala) som likar å ri, men far hennar vil at ho skal bytte ut det høgt elska ridemennesket sitt med eit som er yngre og sprekare før neste veddeløp. «Conny Cupcake» er med andre ord ein parodi på hesteserien som sjanger, og einaste bidraget som faktisk gjer bruk av sjangeren sine konvensjonar. Det ser like rart og forstyrra ut som det lét, og er nok ikkje for alle, men Trond J. behandlar faktisk ideen med alvor, og historia endar med å vere like hjartevarm som dei andre i boka.
Trond J. såg ein moglegheit her, og førte den til sin logiske konklusjon. Men å gi Overtrykk 2023 eit veldig konkret tema, på ein heilt uoffisiell måte, er eit kompromiss som elles ikkje har gitt andre større gevinstar. Då trur eg det hadde vore betre å sløyfe ideen, eventuelt legge til «Hestespesial» eller noko sånt som undertittel. Ideen var uansett litt for avgrensande. Årets Overtrykk er 20 + sider kortare enn dei føregåande. Eg saknar volumet, og føler ikkje at det gjekk ut over kvaliteten på tidlegare bind i forhold til dette. Rett nok, for alt eg veit kan det vere økonomiske grunnar til at årets antologi er redusert.
Etter at det blei slutt på Über-antologiane har mellomspela «Kittelsens skog» og «Troll i ord» og Overtrykk vore eit viktig utstillingsvindauge for nye, norske talent, eit vindauge som det blir stadig færre av. Ei slik rolle burde vere godt tilstrekkleg, i alle fall når ein også har «fabelprosa» som ein raud tråd.
Overtrykk 2023
Av diverse. Redaktør: Are Edvardsen
140 sider
299 kr. (vegl.)
Überpress
Les om tidlegare Über-antologiar:
Overtrykk 2022
Overtrykk 2021
Troll i Ord
Kittelsens Skog
Überrevolusjon
Überterror
Übersuperhelt
Überokkult
Überkrig
Übereventyr
Überapokalypse
Überfantasy
